Ҫул-йӗрпе пыракан урапасен хӑвӑртлӑхне виҫме тесе вырнаҫтарнӑ камерӑсене шанса пӗтерме ҫук. Касперский лабораторийӗ палӑртнӑ тӑрӑх, вӗсене усал шухӑшлисем, компьютер технологийӗсене ӑнланакансем ним мар пӑсма пултараҫҫӗ. Камерӑпа хуҫаланма тӗнче тетелне тухни кӑна кирлӗ иккен, тытӑм пароль тавраш ыйтмасть.

«Хаш-пӗр хулара хӑвӑртлӑха виҫмелли камерӑсем ҫул-йӗр ҫинчи хӑш-пӗр йӗре кӑна ӳкереҫҫӗ, ку функцие ним мар сӳнтерме пулать», — каласа кӑтартнӑ Касперский лабораторийӗн вируса хирӗҫ ӗҫлекен эксперчӗ Владимир Дащенко.

Киберпреступниксенчен сыхланмалли тытӑма Федерацин хӑрушсӑрлӑх службипе Раҫҫейӗн Перекет банкӗ 2018 ҫулта хатӗрлесе ҫитерме ӗмӗтленнине пӗлтернӗччӗ. Ку вӑл ахальтен мар — пӗлтӗр пирӗн ҫӗршывра хакерсем 43 пин преступлени тунӑ, 400 млрд тенкӗлӗх шар кӑтартнӑ.

Пирӗн ҫӗршывра ҫул-йӗр тӑрӑмӗпе паллаштаракан ҫӗнӗ ресурс хута янӑ. Хальлӗхе вӑл сӑнавлӑ меслетпе уҫӑлнӑ. Ҫитес уйӑхран вӑл йӗркеллӗн ӗҫлесе каймалла.

«Безопасные дороги» (чӑв. Хӑрушсӑр ҫулсем) http://безопасныедороги.рф/#1 информаци ресурне Раҫҫейӗн Ҫыхӑну комитечӗ хатӗрленӗ. Ведомствӑн пресс-служби хыпарланӑ тӑрӑх, портал тӗллевӗ — ҫул-йӗр ҫинчи инкекре вилекенсен шутне чакарасси.

Информаци ресурсӗнче федераци, регион тата муниципалитет тӗллевӗллӗ ҫул-йӗрпе ҫыхӑннӑ хыпар пухӑнса тӑрӗ. Уншӑн яваплисем — РФ Шалти ӗҫсен министерстви, Инкеклӗ ӗҫсен министерстви, Сывлӑх сыхлав министерстви, Раҫҫейӗн автодорӗ, «Автодор» патшалӑх компанийӗ тата ыттисем.

Порталта ҫул-йӗр ҫинче юсав ӗҫӗсем пыни, инкеклӗ лару-тӑру пирки, сывлӑх сыхлав учрежденийӗсемпе ҫӑлавҫӑсем ӑҫтарахра вырнаҫнине пӗлтерекен тата ытти хыпар-хӑнар пулассине пӗлтереҫҫӗ.

Ҫул-йӗр ҫинчи тӑрӑм ҫинчен ҫынсем хӑйсем те систерейӗҫ. Кун валли «Инициативы» (чӑв. Пуҫарусем) уйрӑм пӑхса хӑварнӑ.

Чӑваш халӑх сайчӗ паян хӑйӗн 11-мӗш ҫулне паллӑ тӑвать. Пире пулӑшакан кашни ҫынна — хыпарсем ярса паракансене, кӗнекесем сканерлама пулӑшакансене, укҫа-тенкӗ енчен пулӑшакансене, пирӗн ӗҫе хаклама пӗлекенсене тата ыттисене те — чун-чӗререн тав тӑватпӑр! Эсир пурри сайта аталантарма хӑват парать!

Иртнӗ ҫулхипе танлаштарсан кӑҫалхи ҫӗнӗлӗхсемпе паллаштарас килет. Чи пӗлтерӗшли — чӑваш чӗлхин икӗ чӗлхеллӗ корпусне уҫни, ӑна аталантарма тытӑнни. Унпа пирӗн самай вӑхӑт иртет, ҫавна май ытти ҫӗнӗлӗхсем сахалрах. Ҫавах та ҫук мар вӗсем: чӑвашла ҫӗнӗ укҫа конверчӗсене кӑларни; вырӑсла версинче хыпарсем тӑтӑш тухма пуҫлани; вырӑсла версине «Яндекс. Новости» (чӑв. Яндекс. Хыпар) хыпарлав системине кӗртни; сӑмахсарсен сайтне ҫӗнӗ словарьпе пуянлатни тата ытти те. Ҫуралнӑ кун тӗлне сайт сӑнне те кӑшт улӑштартӑмӑр — шрифтчӗ халь урӑхларах. Унсӑрӑн пуҫне кӑҫал эпир ҫавах та чӑваш халӑх тӗнӗпе ҫывӑхрах паллаштаракан «Пилсемпе кӗлӗсем» сайт уҫма палӑртнӑ. Гуманитари институчӗпе Чӑваш кӗнеке издательстви пӗрле кӑларнӑ кӗнекене сканерлама пуҫласа, ҫурри ытла тунӑ та. Ҫывӑх вӑхӑтра ӑна сайта кӗртме пуҫлӑпӑр.

Малалла...

Tjournal.ru портал пӗлтернӗ тӑрӑх, Раҫҫейре шкулта ӑс пухакан ачасен вӗренӗвне тӗрӗслесе тӑмашкӑн ятарлӑ сарӑм шухӑшласа кӑларнӑ.

Сарӑма телефонри тӗнче тетелӗ лайӑх аталаннӑ регионсем валли хатӗрленӗ. Ӑна шухӑшласа кӑларакансем вӑл пӗчӗк хӑвӑртлӑхлӑ тӗнче тетелӗнче те ӗҫленине ӗнентереҫҫӗ.

Сарӑмра ачасем шкулта илнӗ паллӑсем, вӗсене киле парса янӑ ӗҫсем курӑнӗҫ. Шӑпӑрлан япӑх паллӑ илсен е урокра лармасан ашшӗ-амӑшӗн телефонӗ ҫине кун пирки хыпар килет.

Сарӑм пулӑшнипе вӗрентекенсемпе те ҫыхӑнма пулать. Унтах чӗрӗкшӗн мӗнле паллӑ тухма пултарассине те курма май пур. Ҫапла майпа ашшӗ-амӑшӗ ачине хӑш предметпа ытларах вӗрентмеллине ӑнланӗ.

Сарӑма авӑн уйӑхӗнче хута ярасшӑн.

Чӑваш халах сайчӗ аталанма пуҫланнӑранпа 11 ҫул та ҫитсе пырать. Хальхи вӑхӑтра тӗнче тетелӗнче чӑвашла ҫыракансем те сахал мар теме пулать, ҫавах та вӗсем ҫителӗксӗр. Нумай пулмасть эпир ятарлӑ ыйтӑм пуҫларӑмӑр — чӑвашла ҫырма чӑрмантаракан сӑлтавсене палӑртас терӗмӗр. Тепӗр енчен ку вӑл пирӗн 11 ҫулхи ӗҫе те кӑтартса пама тивӗҫлӗ: ҫак вӑхӑт хушшинче чӑваш чӗлхине эпир интернета сарма пултартӑмӑр е ҫук. Тӳрех каласа хӑварас пулать — ку тӗлӗшпе эпир кӑна мар, ыттисем те ӗҫлеҫҫӗ, ҫавах та пирӗн ку ӗҫре яваплӑх пысӑк пулнине палӑртас килетех.

Ыйтӑмсенче хальлӗхе ҫапларах сасӑланӑ:

Чӑваш халӑх сайчӗ. Кунта ӗнтӗ ытларах пайӗ чӑвашла ҫырма пултарать, ҫырать те. Пурӗ 19 ҫын хутшӑннӑ, вӗсенчен 15-ӗшӗ чӑвашла ҫырма чӑрмав ҫукки пирки пӗлтерчӗҫ. Тепӗр 4-ӑшӗ вара чӑвашла ҫырма сарӑм (халӑхра ӑна «шрифт ҫукки» теҫҫӗ) ҫуккине пула ҫырмасть.

«Пӗркласрисен» халӑх тетелӗнче (халӑхра — «Однокласники») пурӗ 141 ҫын хутшӑнчӗ. Кунта ытларах аслӑрах ҫулсенчи ҫынсем ларнӑран вӗсен чӑвашла ҫырма чӑрмантаракан сӑлтавӗсем урӑхларах.

Малалла...

Тӗрлӗ халӑх тетелӗсенче сӑнанӑ май ҫамрӑксем, чӑвашла пӗлеҫҫӗ пулин те, ытларах чухне вырӑсла ҫырни палӑрать. Унӑн сӑлтавне пӗлес тесе ыйтӑм ирттерес терӗмӗр — чӑвашла ҫырма мен чӑрмантарнине пӗлме. Чӑвашла пӗлменни-и, чӑвашла ҫырас килменни-и, чӑвашла ҫырма май ҫукки-и.

Ыйтӑма ытларах ҫынна хутшӑнтарас тӗллевпе ӑна тӗрлӗ халӑх тетелӗсенче те уҫрӑмӑр: Фейсбукра, Контактра, Пӗркласрисенче. Пурне те хутшӑнма йыхравлатпӑр!

Чӑваш Енре пурӑнакан ҫынсем медицина организацийӗсен ӗҫӗ-хӗлне хаклама пултарӗҫ. Ун валли тӗнче тетелӗнче анкета хатӗрленӗ. Ӑна тултарас тесен ҫак каҫӑпа куҫмалла: https://www.rosminzdrav.ru/polls/10-anketa-dlya-otsenki-kachestva-okazaniya-uslug-meditsinskimi-organizatsiyami-v-statsionarnyh-usloviyah?region_code=CU.

Анкетӑра тӳлевсӗр пулӑшу паракан пӗтӗм медицина учрежденийӗсене хаклама май пур. Тухтӑрсем пациентсемпе мӗнле хутшӑнаҫҫӗ? Кӳрентермеҫҫӗ-и? Шурӑ халатлисем медицина пулӑшӑвне тивӗҫлипех параҫҫӗ-и?

Анектӑра медицина учрежденийӗн ҫитменлӗхӗсене те кӑтартма пулать.

Тӗнче тетелӗнче ултавҫӑ нумай. Халӑх тетелӗнчи страницӑсене ҫӗмӗрсе кӗрекенсенчен мӗн чухлӗ ҫын шар курман пулӗ?

Канашра пурӑнакан пӗр ҫемье те ҫавсене пула укҫасӑр тӑрса юлнӑ. 50 тата 53 ҫулти арӑмӗпе упӑшки полици уйрӑмне утӑн 15-мӗшӗнче ҫитнӗ. Хӗрарӑм тӗнче тетелӗнче хӑйӗн «тусӗпе» ҫырӑннӑ. Лешӗ банк программи пулӑшнипе укҫа ӗҫлесе илме сӗннӗ, анчах кун валли картта реквизичӗсем кирлӗ-мӗн.

Хӗрарӑм ултавҫӑ вӑлтине ҫакланнӑ – ҫӑмӑл укҫа пурне те илӗртет-ҫке. Хайхискер реквизитсене пӗлтернӗ. Хӑйӗнне кӑна мар – упӑшкинне те.

Каярахпа хӗрарӑм тусӗ патне шӑнкӑравланӑ та укҫа пирки ыйтнӑ. Ун чухне ҫеҫ вӑл ултавҫӑсемпе ҫырӑннине ӑнкарнӑ. Вӗсен картточки ҫинчен 4 тата 18 пин тенкӗ ҫухалнӑ.

Халӗ полицейскисем ултавҫӑ йӗрӗ ҫине ӳкессишӗн тӑрӑшаҫҫӗ.

Шупашкар районӗнче пурӑнакан 24 ҫулти каччӑ халӑх тетелӗнчи ушкӑнсенчен пӗринче аудиофайл вырнаҫтарнӑ. Анчах ҫакӑ саккунпа килӗшсе тӑман иккен. Хайхине экстремистла материал тесе хакланӑ. 24 ҫулти каччӑ ҫапла майпа вара прокуратура куҫӗ тӗлне лекнӗ. Унтисем ятарлӑ йышӑну кӑларнӑ та ҫамрӑк тӗлӗшпе ӗҫе пӑхса тухма суда ярса панӑ.

24-ри каччӑ халӑх тетелӗнче юрӑхсӑр аудиофайл вырнаҫтарнине суд Раҫҫей Федерацийӗн Административлӑ правонарушенисем ҫинчен калакан кодексӗн 20.29-мӗш статйипе пӑхса тухса айӑпланӑ. Хӑйӗн страницинче кӑна пулин те, анчах пурте курмалла вырӑнта ун пек файл вырнаҫтарнӑшӑн ҫамрӑка 2 пин тенкӗлӗх штрафламалла тунӑ. Приговор хальлӗхе саккунлӑ вӑя кӗреймен-ха.

Ростов хулинче пурӑнакан 30 ҫулти Александр Квасков программист цифрӑллӑ масар тӑвасшӑн.

Ҫав ҫын тӗнче тетелӗнчи ҫӑва виртуаллӑ пурнӑҫа ӗмӗрлӗхе упраса хӑварма май парасса шанать.

Программист шухӑшланӑ тӑрӑх, ку пулӑшупа усӑ курма хирӗҫ маррисем халех пур.

— Ҫынсем паян тӗнче тетелӗнче нумай вӑхӑт ирттереҫҫӗ. Вӗсен пурнӑҫӗ те цифрӑлла контент ҫине куҫать, — палӑртнӑ вӑл шухӑшне.

Мал ӗмӗтлӗ хастар тӗшмӗртнӗ тӑрӑх, цифрӑллӑ масарӑн малтанхи клиенчӗсем пурнӑҫра пысӑк йӗр хӑварнӑ ҫынсем пулас шанӑҫ пур. Халӑх тетелӗнче куллен постсем тата сӑнӳкерчӗксем вырнаҫтаракансем те тӗнче тетелӗнчи масарта хӑйсен вырӑнне тупайӗҫ.

Виртуаллӑ ҫӑва ҫине лекме килӗшекенсен укҫа тӳлеме тивӗ. Ҫапах та ку шухӑш пурнӑҫа кӗресси пирки иккӗленекенсем те самай.